Bên cạnh màu xanh và trắng, đây chắc chắc là một trong những loại đồ sứ Trung Quốc tốt nhất.
Celadon – Men ngọc là một từ đồng nghĩa với “greenware” của Long Tuyền. Bên cạnh màu xanh và trắng, đây chắc chắc là một trong những loại đồ sứ Trung Quốc tốt nhất. Nó có thể được tìm thấy ở các quốc gia dọc theo con đường tơ lụa trên các đường biển cổ xưa nối liền Đông Nam Á, Nam/Tây Á, Trung Đông và Đông Phi. Số lượng đồ sứ men ngọc Long Tuyền được xuất khẩu trong thời đại Tống và Nguyên là rất lớn.

Các lò sản xuất men ngọc Long Tuyền được đặt ở phía Nam tỉnh Chiết Giang, bao gồm mười quận và hầu hết các lò được đặt tại Long Tuyền (龙泉), Qingyuan (庆元), Yunhe (云和), và Lisui (丽水). Long Tuyền có một khu vực với nhiều lò nhất đặt tại Dayao và Jincun sản xuất đồ sứ Long Tuyền với chất lượng tốt nhất trong các thời đại Tống, Nguyên và Minh.



Làng Dayao ngày nay



Các mảnh vỡ của gốm sứ Long Tuyền từ Fustat tại Ai Cập

Men sứ sáng màu xanh lá cây Long Tuyền thời Bắc Tống (淡青）

Một số chuyên gia cho rằng các lò sứ tại Long Tuyền có nguồn gốc trong Tam Quốc và Tây Tấn dựa trên một số đồ gốm sứ và một số loại sứ nguyên thủy Yue được tìm thấy trong các hầm mộ gần Long Tuyền. Tuy vậy, cho đến nay, khu vực lò sản xuất cổ nhất là từ thời nhà Đường và chúng được đặt tại Lisui Lubukeng (呂步坑) và Qingyuan Huangtan (黄坦). Nghiêm túc mà nói, gốm sứ hiện đại chịu ảnh hướng mạnh bởi đồ sứ Yue và chúng không nằm tại quận Long Tuyền.

Trên thực tế, dựa trên những phát hiện mới nhất về các lò sản xuất, việc sản xuất gốm sứ tại Long Tuyền bắt đầu ở Jincun (金村) trong suốt thời Bắc Tống, với thời gian dự kiến nằm trong khoảng giữa thế kỷ thứ 10 đến giữa thế kỷ thứ 11. Men của các sản phẩm ban đầu có màu xanh nhạt trong suốt và tương tự với những sản phẩm từ lò ou (瓯窑) của Ôn Châu (温州). Phần thên của những đồ sứ màu xanh nhạt này khá mỏng và có phần đế và chân khá vững chãi. Tuy nhiên, có một vài sản phẩm không có lớp men bên ngoài. Kỹ thuật trang trí bên trong tương tự như đồ sứ Yue hiện đại. Dấu vết các dải đất sét ở bên trong và bên ngoài của sản phẩm là bằng chứng rõ ràng rằng chúng cũng sử dụng kĩ thuật của đồ sứ Yue để xếp các sản phẩm nung trong lò.




Những mảnh vỡ của gốm sứ tráng men xanh nhạt thời Bắc Tống tại bảo tàng Long Tuyền













Đồ gốm sứ Long Tuyền trong khỏng giữa đến cuối thời Bắc Tống

Khoảng giữa thời Bắc Tống, các thợ gốm Long Tuyền đã có thể sản xuất đồ gồm sứ đặc trưng và khác biệt so với đồ gốm sứ Yue. Khi mới nung lần đầu đồ sứ có màu xám nhạt đến xám. Nó được phút một lớp men mỏng trong suốt ánh thủy tinh tại phần chân không tráng men. Men chủ yếu là màu xanh xám hoặc xanh vàng, nhưng cũng có một vài sản phẩm được tráng men màu xanh nhạt rõ ràng. Các thử nghiệm hóa học cho thấy đây là một loại men đá vôi với độ nhớt thấp. Thay vì sử dụng các dải đất sét theo phong cách Yue làm dải phân cách, một đĩa đất sét được đặt bên ngoài nhằm phân cách và ngăn ngừa sự bám dính giữa các sản phẩm. Trong thời kỳ này, bát ăn được khắc các đường thẳng đứng ở bên ngoài và khắc/chạm các họa tiết hình hoa với các đường thẳng/đường zigzag ở bên trong. Một mẫu vật về các đường thẳng đứng ở thành bên ngoài được khai quật từ mộ của cha con Li Bing năm 1091 trước CN tại Liyang, Tỉnh Giang Tô. Những bát ăn với hoa văn được chạm khắc nhưng không có các đường thẳng dọc khắc bên ngoài thành bát mãi sau này mới được đưa ra. Bên cạnh những đường thẳng, còn có một số sản phẩm được chạm khắc hình cánh hoa sen cách điệu ở bên ngoài Hầu hết các nhà khảo cổ Trung Quốc xếp chúng vào niên đại cuối thời Bắc Tống. Tuy nhiên, những phát hiện từ những địa điểm dân cư ở nước ngoài (mẫu vật như Dazaifu ở Nhật Bản) khẳng định rằng chúng được tìm thấy trong thời kỳ đầu triều đại Nam Tống.

Ông Kamei Meitoku, một chuyên gia về gốm sứ Nhật Bản, căn cứ vào những phát hiện khảo cổ học tại Long Tuyền và Nhật Bản, đã viết một bài báo về niên biểu các đồ gốm sứ Long Tuyền. Ông kết luận rằng các hoa văn chạm khắc được nói ở trên bắt nguồn từ cuối thế kỷ 11 đến nửa đầu thế kỷ 12, nghĩa là cuối thời Bắc Tống đến đầu thời Nguyên. Những bát kiểu như vậy cũng được sản xuất tại tỉnh Phúc Kiến. Những sản phẩm đến từ Pucheng (浦城) tại miền Bắc Phúc Kiến có sự tương đồng trong nghệ thuật chạm khắc hoàn thành các sản phẩm Long Tuyền. Rõ ràng rằng Pucheng nằm gần biên giới Chiết Giang và gần với Long Tuyền, nên sự giống nhau này không phải là điều gì đó quá sức ngạc nhiên. Đối với những sản phẩm được sản xuất gần phía Bắc Phúc Kiến, chúng có thể dễ dàng được phân biệt hơn. Chân đế của những sản phẩm này có xu hướng thô sơ hơn.









ĐĨA ĐẤT SÉT LÀM VẬT PHÂN CÁCH



ĐƯỜNG ZIGZAG, DẤU HIỆU NHẬN BIẾT CÁC MẢNH GÔM CÓ NIÊN ĐẠI CỔ HƠN

CÁC ĐƯỜNG THẲNG DỌC, PHỔ BIẾN TRÊN BÁT THỜI BẮC TỐNG

ĐỒ GỐM LONG TUYỀN THỜI BẮC TỐNG, CHỦ YẾU CÓ MÀU XANH XÁM HOẶC XANH VÀNG





BÁT GỐM LONG TUYỀN THỜI BẮC TỐNG VỚI ĐẾ KHÔNG TRÁNG MEN





ĐỒ HÂM NÓNG THỨC ĂN BẰNG GỐM SỨ LONG TUYỀN CUỐI THỜI BẮC TỐNG







GỐM SỨ LONG TUYỀN CUỐI THỜI BẮC TỐNG VỚI HỌA TIẾT CÁNH HOA SEN CÙNG CÁC ĐƯỜNG KẺ DỌC

Khu vực quảng cáo - Liên hệ 0922 1212 89

---

Dòng sản phẩm này với những đường thằng được khắc trên hình lá sen có niên đại từ cuối thời Tống/đầu thời Nam Tống



Các hoa văn trang trí khắc chạm được sử dụng cho hầu hết các loại sản phẩm khác nhau. Rất nhiều bình và vại lớn được nung mà không có sự bảo vệ của sạp nung gốm. Một loại bình đậm phong cách Long Tuyền của thời kỳ này là bình đựng lúa với vòi hình ống vác trên vai. Chúng được sử dụng để chứa các loại hạt dành cho nghi lễ chôn cất. Nó tượng trưng cho sự thịnh vượng của các thế hệ sau như trong ngôn ngữ địa phương, nhiều vòi hình ống (多角) nghe như nhiều hạt (多谷).





TÂY NINH BẮC TỐNG NĂM THỨ 3 (NĂM 1070 TRƯỚC CN)

Một loại bình khác với miệng hình đĩa được sử dụng như bình đựng rượu. Một bình tương tự như dưới đây trong bộ sưu tập của Percival David Foundation có một dòng chữ nói rằng rượu được chứa trong bình và cầu nguyện cho người chết sự thịnh vượng, tuổi thọ và bình an cho con cháu.







YUANPENG BẮC TỐNG NĂM THỨ NHẤT (NĂM 1078 TRƯỚC CN)

Long Tuyền nằm ở một khu vực miền núi và tiếp xúc với thế giới bên ngoài chủ yếu qua con Longxi (龙溪). Longxi là nhánh trên của song Ou (殴江) chảy qua Ôn Châu, một cảng lớn. Theo một văn bản cổ, Zhi tan ji (治滩记) bởi Gong Yuan (龚原), làm việc để cải thiện và loại bỏ các chướng ngại vật dọc trên song Longxi để tạo điều kiện cho tàu bè qua lại được hoàn thành vào năm thứ 7 Yuanyou (元祐七年), nghĩa là năm 1092 trước CN. Trước đó, song Longxi nổi tiếng với vô số các bãi cát ngầm, ghềnh và thác nước dễ làm đắm các tàu thuyền qua lại nơi đây. Với đường đi được thông suốt đến cảng Ôn Châu, các thị trường trong và ngoài nước đã rộng mở đối với gốm sứ Loongquan. Đây cũng là bước ngoặt cho ngành gốm sứ Long Tuyền. Từ đó trở đi, người dân chú trọng vào việc tăng sản lượng và chất lượng cho các sản phẩm gốm sứ. Long Tuyền cuối cùng cũng đã trở thành một thương hiệu quốc tế lớn vào cuối thời Nam Tống.



Gốm sứ Long Tuyền giai đoạn đầu/giữa thời Nam Tống

Trong giai đoạn đầu/giữa thời Nam Tống (quý 2 đến cuối thế kỷ 12), người dân sử dụng loại bát ăn phổ biến có các phần dày hơn và thấp hơn. Các bầu dày cần thiết như đá gốm được sử dụng chứa một lượng silicon lớn. Nếu quá mỏng, bình sẽ bị cong dưới nhiệt độ nung cao. Các hoa văn trang trí cũng thưa thớt hơn và các đường thẳng dọc đã hoàn toàn biến mất. Một sản phẩm mới với họa tiết hình hoa cách điệu được phân cách bởi một đường hình chữ “s” cũng đã được giới thiệu.

Đối với những ai đã quen thuộc với đồ gốm sứ Long Tuyền xuất khẩu, họ sẽ nhận thấy rằng những sản phẩm có niên đại từ thời Bắc Tống ít được tìm thấy trong các địa điểm dân cư cổ đại ở ngước ngoài và các ngôi mộ. Gốm sứ Long Tuyền chỉ bắt đầu xuất hiện với số lượng lớn trên thị trường nước ngoài kể từ thời Nam Tống trở đi. Những bát ăn với hình hoa sen được chạm khắc, họa tiết hình hoa cách điệu với dải phân cách chữ “S” hoặc cánh hoa sen được chạm khắc bên ngoài thành bát là các sản phẩm gốm sứ Long Tuyền lâu đời nhất được khai quật với số lượng lớn tại các khu dân cư cổ đại ở Đông Nam Á và các khu vực hầm mộ. Các thông tin về việc khai quật các lò sản xuất khẳng định rằng bát và đĩa chiếm phần lớn trong sản xuất. Con tàu bị đám Nanhai 1 có niên đại từ thời Nam Tống cũng chở những bát với hoa văn tương tự.









Bát Long Tuyền từ con tàu bị đắm Nanhai 1

Theo ông Kamei Meitoku, cả bát với hoa sen và đường hình chữ “s” đều có vẻ như có một quá trình sản xuất dài. Các loại tương tự đã được khai quật tại khu vực Dazaifu vào năm 1224 trước CN. Đây không phải là một sự việc quá bất thường trong lịch sử sản xuất gốm sứ cổ. Thông thường, các sản phẩm cũ sẽ tồn tại trong một khoảng thời gian trong khi các dòng sản phẩm mới được giới thiệu.



ĐỒ GỐM ĐẦU THỜI NAM TỐNG VỚI CHẠM KHẮC HÌNH HOA SEN VÀ THÂN DÀY THẤP HƠN VỚI ĐẾ NGOÀI KHÔNG TRÁNG MEN





Bát tại Bảo tàng Long Tuyền









Bát đĩa với họa tiết hình hoa sen. Thành bên ngoài dược chạm khắn hình hoa sen với các đường thẳng


Bát tại Bảo tàng Long Tuyền

Trên con tàu bị đám Jepara tại Indonesia, người ta tìm thấy một số bát có đường phân cách chữ “s” rất giống với các loại bát được tìm thấy trong các lò sản xuất tại Da Baian (大白岸) trong khu vực phía Tây Long Tuyền. Trên con tàu này, có rất nhiều các loại bát với họa tiết hình hoa sen được sản xuất tại Phúc Kiến. So sánh với các sản phẩm Long Tuyền cùng loại, sản phẩm không tinh xảo bằng và men có vẻ cứng và thô hơn. Xác tàu đắm này được xác định có niên đại là nửa sau thế kỷ 12.





Một mẫu vật về bát Long Tuyền với đường phân cách chữ “s” và họa tiết hình hoa cách điệu từ tàu bị đắm Jepara







Một mẫu vật về bát Phúc Kiến với họa tiết hoa sen từ tàu bị đắm Jepara







Một vài mẫu vật khác về họa tiết chạm khắc Long Tuyền trong thời kỳ đầu Nam Tống. Các mảnh nhỏ của vành trên mặt trước được chạm khắc với họa tiết hoa sen phức tạp hơn



Ngoài ra còn có một loại phổ biến khác không cần trang trí nhưng có một dòng chữ được làm nổi ở mặt trong được đọc là “金玉满堂|jingyumantang" (bữa tiện linh đình) or 河滨遗范 "hebinyifan" (di sản ven sông). Nguồn gốc của các dòng chữ bắt nguồn từ một sự kiện cổ đại. Shun (舜), một trong 5 hoàng đế thời tiền sử Trung Quốc, được cho là đã làm đồ gốm tại Hebin. Thuật ngữ hebinyifan là để tưởng niệm sự đóng góp của hoàng đế Shun. Từ các mảnh tìm thấy trong các ngôi mộ có niên đại, chúng được sản xuất từ khoảng những năm 1180 trước CN trở đi.



ĐĨA VỚI CÁC KÍ TỰ TRUNG QUỐC ĐƯỢC CHẠM NỔI THÀNH HÌNH VUÔNG

BỮA TIỆC LINH ĐÌNH

DI SẢN BÊN SÔNG

CÁC ĐƯỜNG PHÂN VÙNG SỬ DỤNG BỘT TRẮNG DƯỚI LỚP MEN

ĐĨA ĐẦU THỜI TỐNG VỚI CÁC KÝ TỰ CHẠM NỔI VÀ ĐẾ KHÔNG TRÁNG MEN





DẤU HIỆU “BỮA TIỆC LINH ĐÌNH”

Loại bát/đĩa/dĩa với cánh hoa sen được chạm khắc ở mặt ngoài được giới thiệu khoảng cuối thế kỷ 12/đầu thế kỷ 13. Cánh hoa sen có chóp hướng lên trên. Bình có chân đế mỏng và mặt ngoài không tráng men. Độ dày của chân đế khoảng từ 5 đến 8mm. Những sản phẩm kiểu như vậy rất phổ biến trong giai đoạn cuối thời Nam Tống và tiếp tục được sản xuất trong giai đoạn đầu thời Nguyên. Trong nửa sau thế kỷ 13, một phiên bản tinh tế hơn với thành gốm mỏng và chân đế được tỉa mỏng và các họa tiết cánh hoa sen được chạm khắc thanh mảnh hơn được giới thiệu.



Mẫu vật với cánh hoa sen được chạm khắc trên diện rộng và chân đế không tráng men dày
Nguồn: koh-antique.com